Quartier juif médiéval
Autour de la rue Saint-Frobert
L’actuel quartier Saint-Frobert correspond au quartier juif médiéval, où vivait Rachi de Troyes, célèbre érudit et exégète juif (1040-1105) qui rayonna sur l’Europe et l’Occident tout entier. Il englobe aujourd’hui les rues Hennequin, Saint-Frobert, du Paon, des Cordeliers, Audiffred et Boucherat. Au Moyen-Âge, le quartier portait le nom de « Broce-aux-Juifs ». Vers le XIe, une dizaine de familles juives y vivaient, dont celle de Rachi.
Installée au cœur de la première enceinte fortifiée de la ville, à proximité de la Porte de la Girouarde et non loin du château des comtes de Champagne, cette petite communauté bénéficiait de conditions de vie relativement stables. La rue Saint-Frobert, qui donne aujourd’hui son nom au quartier, tire son appellation d’une église du XVIe, détruite par un incendie en 1830 et remplacée par un immeuble. Elle aurait été construite sur le site d’une ancienne synagogue.
Entre le XIe et le XIIIe, les relations entre juifs et chrétiens témoignent d’une coexistence active. Habitant le même quartier, ils pratiquent les mêmes métiers, parlent la même langue et portent les mêmes vêtements. Les conditions changent sous le règne de Louis IX et de son gendre, le comte Thibaud V : les droits des juifs sont drastiquement limités et le port de signes distinctifs leur est imposé.
Rachi aurait résidé dans l’actuelle rue du Paon.
À ce jour, aucun vestige matériel ne subsiste de la présence de cette communauté médiévale, bien qu’elle soit attestée par les sources écrites.
Le château des comtes de Champagne, aujourd’hui disparu, dominait une ville bien plus réduite, bordée de remparts allant du quai Dampierre à la rue des Trois Godets. C’est dans cet espace protégé, entre le château et la première cathédrale, que s’établit alors la communauté juive médiévale de la ville. Elle se développe grâce à la protection que lui accordent les comtes du XIe au XIIIe, entre les règnes de Thibaud II, Henri Ier le Libéral et Thibaud IV. Ils apprécient les arts, la littérature et échangent avec les juifs à propos des textes sacrés.
Aux XIe et XIIe, la majorité des juifs champenois travaille la terre. Rachi possède certainement des vignes. Ses petits-fils sont éleveurs, vignerons ou marchands de vin parallèlement à leur activité juridique ou exégétique.
L’un d’eux, Rabbenou Tam, semble avoir entretenu des relations de proximité avec Henri Ier le Libéral — un lien commémoré par la fresque de Ramerupt.
Medieval Jewish district
Around rue Saint-Frobert
The present-day Saint-Frobert district was once the medieval Jewish district, home to Rachi de Troyes, the famous Jewish scholar and commentator of sacred texts (1040-1105) who had an influence throughout Europe and the West. Today it encompasses several streets: rue Hennequin, rue Saint-Frobert, rue du Paon, rue des Cordeliers, rue Audiffred and rue Boucherat. In the Middle Ages, the district was known as ‘Broce-aux-Juifs’ (which could be translated as ‘forest of the Jews’ in Old French). Around the 11th century, about ten Jewish families lived there, including Rachi.
Located at the heart of the city’s first fortified wall, near the Porte de la Girouarde and not far from the castle of the Counts of Champagne, this small community enjoyed relatively stable living conditions. Rue Saint-Frobert, after which the district is now named, takes its name from a 16th-century church that was burnt down in 1830 and replaced by a block of flats. It is thought that the church had been built on the site of a former synagogue.
Between the 11th and 13th centuries, the relationship between Jews and Christians was one of active coexistence. Living in the same district, they had the same jobs, spoke the same language and wore the same clothes. Conditions changed under the reign of Louis IX and his son-in-law, Count Theobald V: the rights of the Jews were drastically restricted and they were required to wear distinctive signs.
Rachi is said to have lived in what is now rue du Paon.
To date, there are no material evidence remainingof the presence of this medieval community, although it is recorded in written sources.
The castle of the Counts of Champagne, which has now disappeared, dominated a much smaller city, which was surrounded by ramparts running from the Quai Dampierre to the Rue des Trois Godets. It was in this protected area, between the castle and the first cathedral, that the city’s medieval Jewish community settled. It grew thanks to the protection afforded by the counts from the 11th to the 13th centuries, between the reigns of Theobald II, Henry I the Liberal and Theobald IV. They enjoyed literature and the arts, and exchanged ideas with the Jews about sacred texts.
In the 11th and 12th centuries, most of the Jews in Champagne worked the land. Rachi most likely owned vineyards. His grandsons were farmers, winegrowers or wine merchants alongsidet heir work as lawyers and commentators of sacred writings.
One of them, Rabbenou Tam, seems to have had a close relationship with Henry I the Liberal – a friendship depicted in the fresco in the village of Ramerupt.
De Middeleeuwse Joodse wijk
Om de rue Saint-Frobert
De huidige wijk Saint-Frobert is de middeleeuwse joodse wijk waar Rachi de Troyes woonde, de beroemde joodse geleerde en exegeet (1040-1105) heeft invloed op heel Europa en het Westen gehad. Hedendaags omvat de wijk de straten Hennequin, Saint-Frobert, du Paon, des Cordeliers, Audiffred en Boucherat. In de Middeleeuwen stond de wijk bekend als “Broce-aux-Juifs”. Rond de 11e eeuw woonden er een tiental joodse families, waaronder Rachi.
Gelegen in het hart van de eerste versterkte muur van de stad, vlak bij de Porte de la Girouarde en niet ver van het kasteel van de Graven van Champagne, genoot deze kleine gemeenschap van relatief stabiele leefomstandigheden. De Rue Saint-Frobert die vandaag de naam aan de wijk geeft, ontleent haar naam aan een 16e-eeuwse kerk die in 1830 door brand verwoest werd en vervangen door een flatgebouw. Men denkt dat de kerk op de plaats gebouwd is van een voormalige synagoge.
Tussen de 11e en de 13e eeuw getuigen de relaties tussen joden en christenen van een actieve samenleven. Ze woonden in dezelfde wijk, oefenden dezelfde beroepen uit, spraken dezelfde taal en droegen dezelfde kleding. De omstandigheden veranderden onder het koningschap van Lodewijk IX en zijn schoonzoon, graaf Thibaud V: de rechten van Joden werden drastisch ingeperkt en het dragen van onderscheidende tekens werd opgelegd.
Rachi zou gewoond hebben in wat nu de rue du Paon is.
Tot op heden is er geen materieel bewijs overgebleven van de aanwezigheid van deze middeleeuwse gemeenschap, hoewel er wel schriftelijke bronnen over bestaan.
Het kasteel van de Graven van Champagne, dat nu verdwenen is, domineerde een veel kleinere stad, omringd door vestingmuren die van de Quai Dampierre tot aan de Rue des Trois Godets liepen. In dit beschermde gebied, tussen het kasteel en de eerste kathedraal, vestigde zich de middeleeuwse joodse gemeenschap van de stad. Ze groeide dankzij de bescherming van de graven van de 11e tot de 13e eeuw, tussen de regeerperiodes van Thibaud II, Hendrik I de Vrijzinnige en Thibaud IV. Zij waardeerden kunst en literatuur en wisselden ideeën uit met de Joden over heilige teksten.
In de 11e en 12e eeuw bewerkten de meeste Joden in Champagne het land. Rachi bezat zeker wijngaarden. Zijn kleinzonen waren veehouders, wijnbouwers of wijnhandelaren naast hun juridische of exegetische activiteiten.
Een van hen, Rabbenou Tam, schijnt een nauwe band te hebben gehad met Hendrik I de Vrijzinnige – een band die wordt herdacht door het fresco van Ramerupt.
Quartiere ebraico medievale
Intorno alla rue Saint-Frobert
L’attuale quartiere Saint-Frobert è il quartiere ebraico medievale, patria di Rachi de Troyes, il famoso studioso ed esegeta ebreo (1040-1105) che ebbe un’influenza in tutta Europa e in Occidente. Oggi comprende la rue Hennequin, la rue Saint-Frobert, la rue du Paon, la rue des Cordeliers, la rue Audiffred e la rue Boucherat. Nel Medioevo, il quartiere era conosciuto come “Broce-aux-Juifs”. Intorno all’XI secolo, vi abitavano una decina di famiglie ebraiche, tra cui Rachi.
Situata nel cuore della prima cinta fortificata della città, vicino alla Porte de la Girouarde e non lontano dal castello dei conti di Champagne, questa piccola comunità godeva di condizioni di vita relativamente stabili. La Rue Saint-Frobert, che oggi dà il nome al quartiere, prende il nome da una chiesa del XVI secolo, distrutta da un incendio nel 1830 e sostituita da un condominio. Si pensa che sia stata costruita sul sito di un’antica sinagoga.
Tra l’XI e il XIII secolo, il rapporto tra ebrei e cristiani era di coesistenza attiva. Vivendo nello stesso quartiere, praticavano gli stessi mestieri, parlavano la stessa lingua e indossavano gli stessi abiti. Le condizioni cambiarono sotto il regno di Luigi IX e di suo genero, il conte Thibaud V: i diritti degli ebrei furono drasticamente limitati e fu imposto di indossare segni distintivi.
Si dice che Rachi vivesse nell’attuale rue du Paon.
Ad oggi, non rimangono prove materiali della presenza di questa comunità medievale, sebbene sia attestata in fonti scritte.
Il castello dei conti di Champagne, oggi scomparso, dominava una città molto più piccola, delimitata da bastioni che andavano dal Quai Dampierre alla Rue des Trois Godets. È in questa zona protetta, tra il castello e la prima cattedrale, che si stabilì la comunità ebraica medievale della città. Essa si sviluppò grazie alla protezione accordatale dai conti dall’XI al XIII secolo, tra i regni di Thibaud II, Enrico I il Liberale e Thibaud IV. Essi apprezzavano le arti e la letteratura e scambiavano idee con gli ebrei sui testi sacri.
Nell’XI e XII secolo, la maggior parte degli ebrei della Champagne lavorava la terra. Rachi possedeva certamente dei vigneti. I suoi nipoti erano allevatori, viticoltori o commercianti di vino, parallelamente alle loro attività legali o esegetiche.
Uno di loro, Rabbenou Tam, sembra aver avuto una stretta relazione con Enrico I il Liberale – un legame ricordato dall’affresco di Ramerupt.
Middeleeuwse Joodse wijk
Rond de rue Saint-Frobert
De huidige wijk Saint-Frobert is de middeleeuwse joodse wijk waar Rachi de Troyes woonde, de beroemde joodse geleerde en exegeet (1040-1105) die invloed had op heel Europa en het Westen. Vandaag de dag omvat het de rue Hennequin, de rue Saint-Frobert, de rue du Paon, de rue des Cordeliers, de rue Audiffred en de rue Boucherat. In de Middeleeuwen stond de wijk bekend als “Broce-aux-Juifs”. Rond de 11e eeuw woonden er een tiental joodse families, waaronder Rachi.
Gelegen in het hart van de eerste versterkte muur van de stad, vlakbij de Porte de la Girouarde en niet ver van het kasteel van de Graven van Champagne, genoot deze kleine gemeenschap van relatief stabiele leefomstandigheden. De Rue Saint-Frobert, waar de wijk vandaag haar naam aan ontleent, ontleent haar naam aan een 16e-eeuwse kerk die in 1830 door brand werd verwoest en vervangen door een flatgebouw. Men denkt dat de kerk gebouwd is op de plaats van een voormalige synagoge.
Tussen de 11e en 13e eeuw was de relatie tussen joden en christenen er een van actief samenleven. Ze woonden in dezelfde wijk, oefenden dezelfde beroepen uit, spraken dezelfde taal en droegen dezelfde kleding. De omstandigheden veranderden onder het bewind van Lodewijk IX en zijn schoonzoon, graaf Thibaud V: de rechten van Joden werden drastisch ingeperkt en het dragen van onderscheidende tekens werd opgelegd.
Rachi zou hebben gewoond in wat nu de rue du Paon is.
Tot op heden is er geen materieel bewijs overgebleven van de aanwezigheid van deze middeleeuwse gemeenschap, hoewel er wel schriftelijke bronnen over bestaan.
Het kasteel van de Graven van Champagne, dat nu verdwenen is, domineerde een veel kleinere stad, omringd door vestingmuren die van de Quai Dampierre tot aan de Rue des Trois Godets liepen. In dit beschermde gebied, tussen het kasteel en de eerste kathedraal, vestigde zich de middeleeuwse joodse gemeenschap van de stad. Ze groeide dankzij de bescherming van de graven van de 11e tot de 13e eeuw, tussen de regeerperiodes van Thibaud II, Hendrik I de Vrijzinnige en Thibaud IV. Zij waardeerden kunst en literatuur en wisselden ideeën uit met de Joden over heilige teksten.
In de 11e en 12e eeuw bewerkten de meeste Joden in Champagne het land. Rachi bezat zeker wijngaarden. Zijn kleinzonen waren veehouders, wijnbouwers of wijnhandelaren naast hun juridische of exegetische activiteiten.
Een van hen, Rabbenou Tam, schijnt een nauwe band te hebben gehad met Hendrik I de Vrijzinnige – een band die wordt herdacht door het fresco van Ramerupt.